Począwszy od kwietnia 2007 r. rozpoczęła się w Niemczech długo zapowiadana głęboka reforma służby zdrowia. Jej sztandarowym przedsięwzięciem było objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich obywateli oraz utworzenie w 2009 roku centralnego funduszu zdrowia finansowanego ze środków pochodzących zarówno z budżetu państwa, jak i składek ubezpieczonych. Niemiecki system opieki zdrowotnej jest połączeniem systemu ustawowego i prywatnego. Dotyczy to nie tylko źródeł finansowania systemu, ale też podmiotów świadczących usługi zdrowotne. Każdy obywatel może ubezpieczyć się prywatnie, a jeśli nie, to obowiązkowo państwo nałoży na niego nakaz ubezpieczenia. Z drugiej strony obok dotowanych przez rząd federalny i landy placówek zdrowia istniej ą też placówki prywatne.
Podobnie jak w Polsce, wszyscy ubezpieczeni w ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym płacą jednakową składkę (14,9% dochodu) na ubezpieczenie zdrowotne, niezależnie od tego, do jakiej kasy chorych należą. W Niemczech istnieje jeden Fundusz Zdrowia (niem.Gesundheitsfond - odpowiednik polskiego NFZ), do którego trafiają pieniądze ze składek ubezpieczonych. Fundusz Zdrowia środki te przekazuje następnie kasom chorych.
W Niemczech istnieją dwa równoległe systemy ubezpieczenia zdrowotnego - ustawowy i prywatny. Przeciętny Niemiec jest ubezpieczony w jednej z kilkuset tzw. ustawowych kas chorych, do których muszą należeć wszyscy zatrudnieni zarabiający poniżej 3,8 tys. euro miesięcznie. Nie działają one na zasadzie prawdziwego ubezpieczenia, w którym składka zależy np. od wieku, płci i stanu zdrowia klienta - w ustawowej kasie chorych płaci się składkę zależną wyłącznie od dochodu ubezpieczonego, w tej chwili średnio 14,3 proc. pensji (połowę płaci pracodawca, połowę zatrudniony).
Osoby zarabiające więcej niż 3,8 tys. euro mogą natomiast ubezpieczyć się w prywatnej kasie chorych działającej na zasadach rynkowych albo też dobrowolnie pozostać w kasie ustawowej. Prywatne kasy chorych, finansowo korzystne dla osób zdrowych, młodych i samotnych, często okazują się pułapką w starszym wieku, kiedy wraz z pogarszającym się stanem zdrowia i powiększającą się rodziną rośnie składka.
W kasach ustawowych niepracujący małżonek i dzieci objęte są ubezpieczeniem bezpłatnie - w prywatnych trzeba płacić osobną składkę za każdego członka rodziny. Z kasy prywatnej nie można się przepisać do kasy ustawowej, zwłaszcza jeśli ma się powyżej 55 lat. W tej chwili w prywatnych kasach chorych ubezpieczonych jest 8 mln osób. Poza tym ok. 8 mln osób ubezpieczonych ustawowo zawarło dodatkowe prywatne ubezpieczenia poprawiające jakość świadczeń medycznych np. na wypadek pobytu w szpitalu.
Każdy ubezpieczony ma w portfelu kartę taką jak do bankomatu ze specjalnym chipem, na którym znajdują się jego dane. Idąc do lekarza trzeba "wylegitymować się” tą kartą. Na tej podstawie lekarz rozlicza się z kasą chorych. Sam pacjent zasadniczo nie płaci za usługi medyczne - wyjątkiem jest kwartalna opłata 10 euro za wizytę w gabinecie lekarza oraz dopłaty do leków, plomb, protez dentystycznych i niektórych terapii. Opłatę za wizytę u lekarza płaci się raz na kwartał u każdego lekarza, do którego się idzie, chyba że ma się skierowanie od innego lekarza albo idzie się na badania profilaktyczne bądź też z dzieckiem do pediatry - te badania są bezpłatne. Pacjenci dopłacają też do pobytu w szpitalu i sanatorium - 10 euro za każdy dzień, do rehabilitacji - 15 proc. kosztów terapii, płacą 100 proc. kosztów okularów i całe koszty protetyki dentystycznej.
Pacjenci ubezpieczeni prywatnie leczą się w ten sam sposób, tyle że za każdą wizytę u lekarza płacą sami, a rachunek wysyłają do swej kasy chorych, która zwraca im wyłożone pieniądze.
Dokumenty niezbędne do uzyskania świadczeń medycznych w Niemczech
Z dniem 1 stycznia 2006 r. nastąpiły istotne zmiany dotyczące dokumentów niezbędnych do uzyskania świadczeń medycznych w krajach UE/EOG. Dotychczasowy papierowy formularz E 111 przestał obowiązywać, zastąpiony przez plastikową Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).
Na EKUZ znajdują się następujące informacje:
imię;
nazwisko;
data urodzenia;
PESEL;
numer identyfikacyjny instytucji, która wydała Kartę;
numer identyfikacyjny Karty;
data ważności Karty.
Są to jedyne dane zawarte na Karcie. Każde państwo członkowskie wydaje Kartę we własnym języku urzędowym, zawierającą ten sam zestaw danych.
Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego wydawana na wyjazdy turystyczne jest co do zasady ważna 2 miesiące. Kartę z dłuższymi okresami ważności, ze względu na rodzaj przysługujących uprawnień, mogą otrzymać emeryci, renciści, osoby pobierające świadczenia przedemerytalne, studenci i uczniowie.
Prawo do otrzymania Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego mają osoby ubezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia. Każda osoba ubezpieczona, także członek rodziny, otrzymuje własną Kartę. A zatem, gdy np. na wakacje wyjeżdża czteroosobowa rodzina, każdy jej członek, w tym dzieci, powinien zaopatrzyć się w EKUZ.
Karta jest wydawana osobom wyjeżdżającym czasowo do innego państwa członkowskiego, np.:
w celach turystycznych;
w celu odwiedzenia rodziny lub znajomych;
w związku z krótką podróżą służbową;
w celu podjęcia studiów;
pracownikom oddelegowanym do pracy za granicę przez polskiego pracodawcę.
Aby otrzymać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego należy złożyć wniosek w Oddziale Wojewódzkim lub Delegaturze Narodowego Funduszu Zdrowia właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.
EKUZ nie daje żadnych uprawnień, jeżeli celem podróży jest odbycie planowego leczenia.
Karta uprawnia do korzystania w innych państwach z opieki tylko tych placówek, które działają w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia. Za leczenie prywatne pacjent musi zapłacić we własnym zakresie.